Ziraat Odalarının Tarihçesi
Ziraat
Odaları, ilk kez 1881 yılında çıkarılan bir tüzükle kurulmuştur. 1881-1897
döneminde ziraat odalarının sayısı 99’a yükselmiştir. Bu yıllarda, genel olarak
bir danışma kurulu niteliğinde olan ziraat odalarından beklenilen hizmetler
yeterli görülmemiştir. 1912 yılında çıkarılan bir tüzükle ziraat odalarının
ilçe düzeyinde kurulması sağlanmıştır. Başlangıçta, ziraat odalarına yeterince
mali kaynak temin edilemediğinden, odalar kendilerinden beklenen görevleri
yapamamışlardır.
Cumhuriyet
döneminde, 1937 yılında yürürlüğe giren, 3203 Sayılı Ziraat Vekaleti Vazife ve
Teşkilatı Kanunu’nun 6 ve 7 inci maddelerine göre, ziraat odalarının yeniden
canlandırılmasına çalışılmış ve bu amaçla 1940 yılında birçok ziraat odasının
seçimleri yapılarak teşkilatlanma ağı genişletilmiştir. Ancak, başarılı bir
sonuç elde edilememiştir. Sonraki yıllarda, ziraat odalarının, çiftçileri
bünyesinde toplayan aktif bir kuruluş olmaları için özel bir kanuna ihtiyaç
olduğu anlaşıldığından, böyle bir kanunun çıkarılması yönünde çalışmalar
yapılmıştır. 6964 Sayılı Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği (TZOB)
Kanunu 1957 yılında yürürlüğe girmiştir. Ancak, kanuna ilişkin tüzüğün
zamanında çıkarılmaması nedeni ile ziraat odalarının faaliyete geçmeleri 1963 yılından
itibaren başlamıştır.
Aradan
geçen süre içerisinde, 6964 Sayılı Ziraat Odaları ve Ziraat odaları Birliği
Kanunu’nun bazı maddeleri, 1971 yılında 1330 Sayılı Kanun’la, 1984 yılında 2979
Sayılı Kanunla, 2004 yılında is 5184 ve 5234 sayılı Kanunlarla değişikliklere
uğramıştır. Çiftçilik ile uğraşanların yasal kuruluşu olan ziraat odaları da,
diğer meslek kuruluşları gibi hukuki dayanağını Anayasa’dan alan kamu kurumu
niteliğinde mesleki kuruluşlardır. Nitekim, Anayasanın 135 inci maddesinden
anlaşılabileceği gibi “kamu kurumu niteliğindeki mesleki kuruluşlar” ancak
kanunla kurulabilmektedir. 6964 Sayılı Kanun’un 5184 Sayılı Kanun’la değişik 2
nci maddesine göre, her ilin merkez ilçesi ile bağlı ilçeler ayrı ayrı ilgili
ziraat odasının faaliyet alanı sayılmaktadır.
Ziraat Odalarının
Görevleri
Ziraat
odalarının görev tanımı, 6964 Sayılı Kanun’un 5184 Sayılı Kanun’la değişik 1
inci maddesinde yapılmıştır. Buna göre; “Ziraat odaları, meslek hizmetleri
görmek, çiftçilerin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslek faaliyetlerini
kolaylaştırmak, çiftçilik mesleğinin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini
sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde
dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak, meslek disiplin ve ahlakını kollayıp
gözetmek, çiftçilikle iştigal edenlerin mesleki hak ve menfaatlerini korumak
amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek
kuruluşlarıdır.”
Ziraat
odalarının görevleri 6964 Sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinde ayrıntılı olarak
belirtilmiştir. Ziraat odalarının bu maddede belirtilen görevleri; çiftçi
kütükleri tutmak, kayıtlı üyelerine girdi temin etmek ve dağıtmak, kamu ve özel
kurum ve kuruluşlara faaliyetleri ile ilgili önerilerde bulunmak ve iş birliği
yapmak, tarım ve tarımsal kalkınma ile ilgili toplantılar düzenlemek ve bu tür
toplantılara katılmak, laboratuar, müze, örnek ziraat işletmeleri, çiftçi
danışmanlık merkezleri kurmak, sulama, kurutma, ağaçlandırma, toprak koruma ve
verimliliği artırma konularında çalışmalar yürütmek, sosyal amaçlı çalışmalara
destek olmaktır.
Birliğin
(TZOB) görevleri 6964 Sayılı Kanunun 24 üncü maddesinde belirtilmiştir. Bunlar;
tarımsal politikaların genel menfaatlere uygun olarak yürütülmesi amacıyla
gerekli çalışmalarda bulunmak, tarımla ilgili görüşlerini Hükümete ve kamuoyuna
duyurmak, çiftçilerin hak ve menfaatlerini korumaktır. Bunun için, çiftçilerin
uygulanan politikalar hakkındaki düşüncelerinden yararlanarak raporlar
hazırlanmaktadır. Böylece, tarım sektörünün ülke ekonomisine yaptığı katkının
arttırılmasına ve çiftçilerin ekonomik ve sosyal yönlerden gelişmesine
çalışılmaktadır.