8617
BİLGİ EDİNME HAKKI KANUNU
Kanun Numarası : 4982
Kabul Tarihi : 9/10/2003
Yayımlandığı R.Gazete
Tarih : 24/10/2003
Sayı : 25269
Yayımlandığı Düstur
Tertip : 5
Cilt : 42
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı; demokratik ve
şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine
uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve
usulleri düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun; kamu kurum ve
kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinde
uygulanır.
1.11.1984 tarihli ve 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun
hükümleri saklıdır.
(Ek fıkra: 12/7/2013-6495/33 md.) Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
Başkanlığı tarafından uygulanan sınavlara
ait soru ve cevaplar bu Kanun kapsamı dışındadır. (1)
Tanımlar
Madde 3- Bu Kanunda geçen;
a) Kurum ve kuruluş: Bu Kanunun 2 nci maddesinde geçen
ve kapsama dahil olan bilgi edinme başvurusu yapılacak
bütün makam ve mercileri,
b) Başvuru sahibi: Bu Kanun kapsamında bilgi edinme
hakkını kullanarak kurum ve kuruluşlara başvuran gerçek ve
tüzel kişileri,
c) Bilgi: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları
kayıtlarda yer alan bu Kanun kapsamındaki her türlü veriyi,
d) Belge: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları bu
Kanun kapsamındaki yazılı, basılı veya çoğaltılmış dosya, evrak,
kitap, dergi, broşür, etüt, mektup, program, talimat, kroki, plân, film,
fotoğraf, teyp ve video kaseti, harita, elektronik ortamda
kaydedilen her türlü bilgi, haber ve veri taşıyıcılarını,
e) Bilgi veya belgeye erişim: İstenen bilgi veya
belgenin niteliğine göre, kurum ve kuruluşlarca, başvuru sahibine söz
konusu bilgi veya belgenin bir kopyasının verilmesini, kopya verilmesinin
mümkün olmadığı hâllerde, başvuru sahibinin
bilgi veya belgenin aslını inceleyerek not almasına veya içeriğini görmesine
veya işitmesine izin verilmesini,
f) Kurul: Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunu,
İfade eder.
––––––––––––––
(1) Bu fıkra; Anayasa Mahkemesi’nin 4/12/2014 tarihli ve E.: 2013/114, K.:
2014/184 sayılı Kararı ile iptal edilmiş olup,
6/12/2014 tarihli ve 29197 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa
Mahkemesi’nin 4/12/2014 tarihli ve E.: 2013/114,
K.: 2014/22 (Yürürlüğü Durdurma) Kararı ile sözkonusu fıkranın yürürlüğü İptal
Kararının Resmi Gazete’de
yayımlanacağı tarihe kadar durdurulmuştur.
8618
İKİNCİ BÖLÜM
Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Verme Yükümlülüğü
Bilgi edinme hakkı
Madde 4- Herkes bilgi edinme hakkına
sahiptir.
Türkiye’de ikamet eden yabancılar ile Türkiye’de faaliyette bulunan yabancı
tüzel kişiler, isteyecekleri bilgi
kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla ilgili olmak kaydıyla ve karşılıklılık
ilkesi çerçevesinde, bu Kanun hükümlerinden
yararlanırlar.
Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri
saklıdır.
Bilgi verme yükümlülüğü
Madde 5- Kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda
yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların
yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru
sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik
tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı
hükümleri uygulanmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme Başvurusu
Başvuru usulü
Madde 6- Bilgi edinme başvurusu, başvuru
sahibinin adı ve soyadı, imzası, oturma yeri veya iş adresini, başvuru
sahibi tüzel kişi ise tüzel kişinin unvanı ve adresi ile yetkili kişinin
imzasını ve yetki belgesini içeren dilekçe ile istenen bilgi
veya belgenin bulunduğu kurum veya kuruluşa yapılır. Bu başvuru, kişinin
kimliğinin ve imzasının veya yazının kimden
neşet ettiğinin tespitine yarayacak başka bilgilerin yasal olarak
belirlenebilir olması kaydıyla elektronik ortamda veya diğer
iletişim araçlarıyla da yapılabilir.
Dilekçede, istenen bilgi veya belgeler açıkça belirtilir.
İstenecek bilgi veya belgenin niteliği
Madde 7- Bilgi edinme başvurusu,
başvurulan kurum ve kuruluşların ellerinde bulunan veya görevleri gereği
bulunması gereken bilgi veya belgelere ilişkin olmalıdır.
Kurum ve kuruluşlar, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da
analiz neticesinde oluşturulabilecek türden
bir bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler.
İstenen bilgi veya belge, başvurulan kurum ve kuruluştan başka bir yerde
bulunuyorsa, başvuru dilekçesi bu kurum ve
kuruluşa gönderilir ve durum ilgiliye yazılı olarak bildirilir.
Yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler
Madde 8- Kurum ve kuruluşlarca
yayımlanmış veya yayın, broşür, ilân ve benzeri yollarla kamuya açıklanmış
bilgi
veya belgeler, bilgi edinme başvurularına konu olamaz. Ancak, yayımlanmış veya
kamuya açıklanmış bilgi veya belgelerin
ne şekilde, ne zaman ve nerede yayımlandığı veya açıklandığı başvurana
bildirilir.
8619 Gizli bilgileri ayırarak bilgi veya belge verme
Madde 9- İstenen bilgi veya belgelerde,
gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler ile açıklanabilir
nitelikte olanlar birlikte bulunuyor ve bunlar birbirlerinden ayrılabiliyorsa,
söz konusu bilgi veya belge, gizlilik dereceli veya
açıklanması yasaklanan bilgiler çıkarıldıktan sonra başvuranın bilgisine
sunulur. Ayırma gerekçesi başvurana yazılı olarak
bildirilir.
Bilgi veya belgeye erişim
Madde 10- Kurum ve kuruluşlar, başvuru
sahibine istenen belgenin onaylı bir kopyasını verirler.
Bilgi veya belgenin niteliği gereği kopyasının verilmesinin mümkün olmadığı
veya kopya çıkarılmasının aslına zarar
vereceği hâllerde, kurum ve kuruluşlar ilgilinin;
a) Yazılı veya basılı belgeler için, söz konusu
belgenin aslını incelemesi ve not alabilmesini,
b) Ses kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları
dinleyebilmesini,
c) Görüntü kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde
bunları izleyebilmesini,
Sağlarlar.
Bilgi veya belgenin yukarıda belirtilenlerden farklı bir şekilde elde edilmesi
mümkün ise, belgeye zarar vermemek
koşuluyla bu olanak sağlanır.
Başvurunun yapıldığı kurum ve kuruluş, erişimine olanak sağladığı bilgi veya
belgeler için başvuru sahibinden
erişimin gerektirdiği maliyet tutarı kadar bir ücreti bütçeye gelir kaydedilmek
üzere tahsil edebilir.
Bilgi veya belgeye erişim süreleri
Madde 11- Kurum ve kuruluşlar, başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye
erişimi onbeş iş günü içinde sağlarlar.
Ancak istenen bilgi veya belgenin, başvurulan kurum ve kuruluş içindeki başka
bir birimden sağlanması; başvuru ile ilgili
olarak bir başka kurum ve kuruluşun görüşünün alınmasının gerekmesi veya
başvuru içeriğinin birden fazla kurum ve
kuruluşu ilgilendirmesi durumlarında bilgi veya belgeye erişim otuz iş günü
içinde sağlanır. Bu durumda, sürenin uzatılması
ve bunun gerekçesi başvuru sahibine yazılı olarak ve onbeş iş günlük sürenin
bitiminden önce bildirilir.
10 uncu maddede belirtilen bilgi veya belgelere erişim için gereken maliyet
tutarının idare tarafından başvuru sahibine
bildirilmesiyle onbeş iş günlük süre kesilir. Başvuru sahibi onbeş iş günü
içinde ücreti ödemezse talebinden vazgeçmiş
sayılır.
Başvuruların cevaplandırılması
Madde 12- Kurum ve kuruluşlar, bilgi
edinme başvurularıyla ilgili cevaplarını yazılı olarak veya elektronik ortamda
başvuru sahibine bildirirler. Başvurunun reddedilmesi hâlinde bu kararın
gerekçesi ve buna karşı başvuru yolları belirtilir.
İtiraz usulü
Madde 13- Bilgi edinme istemi
(…)(1)reddedilen başvuru sahibi, yargı yoluna başvurmadan önce kararın
tebliğinden
itibaren onbeş gün içinde Kurula itiraz edebilir. Kurul, bu konudaki kararını
otuz iş günü içinde verir. Kurum ve kuruluşlar,
Kurulun istediği her türlü bilgi veya belgeyi onbeş iş günü içinde vermekle
yükümlüdürler.
Kurula itiraz, başvuru sahibinin idarî yargıya başvurma süresini durdurur.
_______________________
(1) Bu arada yer alan “16 ve 17 nci maddelerde öngörülen sebeplerle” ibaresi,
17/11/2005 tarihli ve 5432 sayılı Kanunun 1
inci maddesiyle madde metninden çıkarılmıştır.
8620 Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu
Madde 14- Bilgi edinme başvurusuyla
ilgili yapılacak itirazlar üzerine, (…)(1) verilen kararları incelemek ve kurum
ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar
vermek üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme
Kurulu oluşturulmuştur.
Kurul; birer üyesi Yargıtay ve Danıştay genel kurullarının kendi kurumları
içinden önerecekleri ikişer aday, birer
üyesi ceza hukuku, idare hukuku ve anayasa hukuku alanlarında profesör veya
doçent unvanına sahip kişiler, bir üyesi
Türkiye Barolar Birliğinin baro başkanı seçilme yeterliliğine sahip kişiler
içinden göstereceği iki aday, iki üyesi en az genel
müdür düzeyinde görev yapmakta olanlar ve bir üyesi de Adalet Bakanının önerisi
üzerine bu Bakanlıkta idarî görevlerde
çalışan hâkimler arasından Bakanlar Kurulunca seçilecek dokuz üyeden oluşur.
Kurul üyeliğine önerilen adayların muvafakatları aranır.
Kurul Başkanı, kurul üyelerince kendi aralarından seçilir.
Kurul, en az ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı
üzerine toplanır.
Kurul üyelerinin görev süreleri dört yıldır. Görev süresi sona erenler yeniden
seçilebilirler. Görev süresi dolmadan
görevinden ayrılan üyenin yerine aynı usule göre seçilen üye, yerine seçildiği
üyenin görev süresini tamamlar. Yeni seçilen
Kurul göreve başlayıncaya kadar önceki Kurul görevine devam eder.
Kurul üyelerine 10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri
saklı kalmak kaydıyla fiilen görev
yaptıkları her gün için (3000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile
çarpımı sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı
ödenir. Bu ödemelerde damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. (Ek
cümle: 17/11/2005-5432/2 md.) Bir ayda
fiilen görev yapılan gün sayısının dördü aşması halinde, aşan günler için huzur
hakkı ödenmez.(1)
Kurul, belirleyeceği konularda komisyonlar ve çalışma grupları kurabilir;
ayrıca gerekli gördüğü takdirde, ilgili
bakanlık ile diğer kurum ve kuruluşların ve sivil toplum örgütlerinin
temsilcilerini bilgi almak üzere toplantılarına katılmaya
davet edebilir.
Kurulun sekretarya hizmetleri Başbakanlık tarafından yerine getirilir.
Kurulun görev ve çalışmalarına ilişkin esas ve usuller Başbakanlıkça
hazırlanarak yürürlüğe konulacak bir
yönetmelikle düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme Hakkının Sınırları
Yargı denetimi dışında kalan işlemler
Madde 15- Yargı denetimi dışında kalan
idarî işlemlerden kişinin çalışma hayatını ve mesleki onurunu etkileyecek
nitelikte olanlar, bu Kanun kapsamına dahildir. Bu şekilde sağlanan bilgi
edinme hakkı işlemin yargı denetimine açılması
sonucunu doğurmaz.
Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler
Madde 16- Açıklanması hâlinde Devletin
emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça
zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi
veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı
dışındadır.
_____________________
(1) 17/11/2005 tarihli ve 5432 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle, birinci fıkrada
yer alan “16 ve 17 nci maddelerde öngörülen
sebeplere dayanılarak” ibaresi, madde metninden çıkarılmış; yedinci fıkrada yer
alan “uhdesinde kamu görevi
bulunanlara (1000), uhdesinde kamu görevi bulunmayanlara ise (2000)” ibaresi,
“(3000)” olarak değiştirilmiş ve
metne işlenmiştir.
8621 Ülkenin ekonomik çıkarlarına ilişkin bilgi veya
belgeler
Madde 17- Açıklanması ya da zamanından
önce açıklanması hâlinde, ülkenin ekonomik çıkarlarına zarar verecek
veya haksız rekabet ve kazanca sebep olacak bilgi veya belgeler, bu Kanun
kapsamı dışındadır.
İstihbarata ilişkin bilgi veya belgeler
Madde 18- Sivil ve askerî istihbarat
birimlerinin görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi veya belgeler, bu Kanun
kapsamı
dışındadır.
Ancak, bu bilgi ve belgeler kişilerin çalışma hayatını ve meslek onurunu
etkileyecek nitelikte ise, istihbarata ilişkin
bilgi ve belgeler bilgi edinme hakkı kapsamı içindedir.
İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler
Madde 19- Kurum ve kuruluşların yetkili
birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya
zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale
sonucunu doğuracak,
b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin
hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak,
c) Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek,
d) Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa
çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve
bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,
Bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
Adlî soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler
Madde 20- Açıklanması veya zamanından
önce açıklanması hâlinde;
a) Suç işlenmesine yol açacak,
b) Suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da
suçluların kanunî yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye
düşürecek,
c) Yargılama görevinin gereğince yerine getirilmesini
engelleyecek,
d) Hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma
hakkını ihlâl edecek,
Nitelikteki bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
4.4.1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, 18.6.1927
tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü
Muhakemeleri Kanunu, 6.1.1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü
Kanunu ve diğer özel kanun hükümleri saklıdır.
Özel hayatın gizliliği
Madde 21- Kişinin izin verdiği hâller
saklı kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması hâlinde
kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine,
meslekî ve ekonomik değerlerine haksız müdahale
oluşturacak bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.
Kamu yararının gerektirdiği hâllerde, kişisel bilgi veya belgeler, kurum ve
kuruluşlar tarafından, ilgili kişiye en az
yedi gün önceden haber verilerek yazılı rızası alınmak koşuluyla açıklanabilir.
Haberleşmenin gizliliği
Madde 22- Haberleşmenin gizliliği esasını
ihlâl edecek bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
8622 Ticarî sır
Madde 23- Kanunlarda ticarî sır olarak
nitelenen bilgi veya belgeler ile, kurum ve kuruluşlar tarafından gerçek veya
tüzel kişilerden gizli kalması kaydıyla sağlanan ticarî ve malî bilgiler, bu
Kanun kapsamı dışındadır.
Fikir ve sanat eserleri
Madde 24- Fikir ve sanat eserlerine
ilişkin olarak yapılacak bilgi edinme başvuruları hakkında ilgili kanun
hükümleri
uygulanır.
Kurum içi düzenlemeler
Madde 25- Kurum ve kuruluşların,
kamuoyunu ilgilendirmeyen ve sadece kendi personeli ile kurum içi
uygulamalarına ilişkin düzenlemeler hakkındaki bilgi veya belgeler, bilgi
edinme hakkının kapsamı dışındadır. Ancak, söz
konusu düzenlemeden etkilenen kurum çalışanlarının bilgi edinme hakları
saklıdır.
Kurum içi görüş, bilgi notu ve tavsiyeler
Madde 26- Kurum ve kuruluşların faaliyetlerini
yürütmek üzere, elde ettikleri görüş, bilgi notu, teklif ve tavsiye
niteliğindeki bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluş tarafından aksi
kararlaştırılmadıkça bilgi edinme hakkı kapsamındadır.
Bilimsel, kültürel, istatistik, teknik, tıbbî, malî, hukukî ve benzeri uzmanlık
alanlarında yasal olarak görüş verme
yükümlülüğü bulunan kişi, birim ya da kurumların görüşleri, kurum ve
kuruluşların alacakları kararlara esas teşkil etmesi
kaydıyla bilgi edinme istemlerine açıktır.
Tavsiye ve mütalaa talepleri
Madde 27- Tavsiye ve mütalaa talepleri bu
Kanun kapsamı dışındadır.
Gizliliği kaldırılan bilgi veya belgeler
Madde 28- Gizliliği kaldırılmış olan
bilgi veya belgeler, bu Kanunda belirtilen diğer istisnalar kapsamına girmiyor
ise, bilgi edinme başvurularına açık hâle gelir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Ceza hükümleri
Madde 29- Bu Kanunun uygulanmasında
ihmâli, kusuru veya kastı bulunan memurlar ve diğer kamu görevlileri
hakkında, işledikleri fiillerin genel hükümler çerçevesinde ceza kovuşturması
gerektirmesi hususu saklı kalmak kaydıyla, tâbi
oldukları mevzuatta yer alan disiplin cezaları uygulanır.
Bu Kanunla erişilen bilgi ve belgeler ticarî amaçla çoğaltılamaz ve
kullanılamaz.
Rapor düzenlenmesi
Madde 30- Kurum ve kuruluşlar, bir önceki
yıla ait olmak üzere;
a) Kendilerine yapılan bilgi edinme başvurularının
sayısını,
b) Olumlu cevaplanarak bilgi veya belgelere erişim
sağlanan başvuru sayısını,
c) Reddedilen başvuru sayısı ve bunların dağılımını
gösterir istatistik bilgileri,
d) Gizli ya da sır niteliğindeki bilgiler çıkarılarak
ya da bu nitelikteki bilgiler ayrılarak bilgi veya belgelere erişim
sağlanan başvuru sayısını,
e) Başvurunun reddedilmesi üzerine itiraz edilen
başvuru sayısı ile bunların sonuçlarını,
8623
Gösterir bir rapor hazırlayarak, bu raporları her yıl Şubat ayının sonuna kadar
Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna
gönderirler. Bağlı, ilgili ve ilişkili kamu kurum ve kuruluşları raporlarını
bağlı, ilgili ya da ilişkili oldukları bakanlık
vasıtasıyla iletirler. Kurul, hazırlayacağı genel raporu, söz konusu kurum ve
kuruluşların raporları ile birlikte her yıl Nisan
ayının sonuna kadar Türkiye Büyük Millet Meclisine gönderir. Bu raporlar takip
eden iki ay içinde Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanlığınca kamuoyuna açıklanır.
Yönetmelik
Madde 31- Bu Kanunun uygulanması ile
ilgili esas ve usullerin belirlenmesine ilişkin yönetmelik, Kanunun yayımını
takip eden altı ay içinde Başbakanlık tarafından hazırlanarak Bakanlar
Kurulunca yürürlüğe konulur.
Yürürlük
Madde 32- Bu Kanun yayımı tarihinden
itibaren altı ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 33- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar
Kurulu yürütür.
8624
4982 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN
MEVZUATIN VEYA ANAYASA MAHKEMESİ TARAFINDAN İPTAL EDİLEN
HÜKÜMLERİN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ
GÖSTERİR LİSTE
Değiştiren
Kanunun/KHK’nin/
İptal Eden Anayasa
Mahkemesi
Kararının
Numarası
4982 sayılı Kanunun değişen veya iptal edilen maddeleri
Yürürlüğe Giriş Tarihi
5432 13 ve 14 22/11/2005
6495 2 2/8/2013
Anayasa
Mahkemesi’nin
4/12/2014 tarihli ve
E.: 2013/114, K.:
2014/22 (Yürürlüğü
Durdurma) Kararı
2
6/12/2014